Prawo babci, dziadków do opieki nad dzieckiem — kiedy jest możliwe?

Dziadkowie należą do najbliższej rodziny, a ich kontakty z wnukami unormowane są przepisami prawa — Kodeksu rodzinnego oraz opiekuńczego. Jak wygląda prawo do opieki nad dzieckiem babci czy dziadka? Odpowiedź poniżej!

Kiedy możliwe jest przejęcie opieki nad dzieckiem przez dziadków?

Na początku warto zaznaczyć, że dziecko do ukończenia osiemnastego roku życia, czyli do pełnoletności, pozostaje pod władzą rodzicielską przysługującą obojgu rodzicom. W sytuacji, w której jeden z rodziców nie żyje, bądź nie ma pełni zdolności do czynności prawnych, wówczas władza rodzicielska należna jest drugiemu rodzicowi.

Jeśli zarówno jeden, jak i drugi rodzic zostają pozbawieni władzy rodzicielskiej, wówczas dziecku należy ustanowić rodzinę zastępczą. Istnieją pewne warunki, kiedy prawo rodzinne dopuszcza sprawowanie opieki nad dzieckiem przez dziadków, a są to takie sytuacje jak:

  • pozbawienie władzy rodzicielskiej rodziców wnuka,
  • śmierć rodziców wnuka,
  • ubezwłasnowolnienie rodziców wnuka,
  • zaniedbywanie obowiązków przez rodziców wnuka,
  • brak zdolności do czynności prawnych rodziców wnuka.

Jeśli, któryś z opisanych wyżej przypadków będzie miał miejsce, wówczas sąd opiekuńczy musi ustanowić opiekę. Opiekę tę może sprawować jeden z dziadków lub oboje, o ile pozostają w związku małżeńskim. Polskie prawo nakazuje, aby sprawowanie opieki było przekazywane jedynie osobom po ślubie.

Jak dziadkowie mogą przejąć opiekę nad dzieckiem?

Opiekę nad dzieckiem zawsze ustanawia sąd rodzinny. W sprawach związanych z opieką zawsze działa on z urzędu i w przypadku, kiedy rodzice zostają pozbawieni praw, to sąd bez zbędnej zwłoki, ustanawia dla dziecka odpowiednią opiekę. W postępowaniu, które dotyczy ustanowienia opieki, udział bierze samo dziecko, o ile ma ukończony trzynasty rok życia oraz jego bliscy, których sprawa dotyczy. Są to rodzice oraz krewni, którzy sprawują opiekę.

W toku sprawy sąd wydaje postanowienie, które określa, komu przyznana jest opieka nad dzieckiem. Dla sądu najważniejsze jest, żeby wybrana osoba lub osoby zapewniły dziecku odpowiednie warunki i właściwe wychowanie. W przypadku kiedy rodzice nie zostają pozbawieni praw, mogą wyznaczyć konkretną osobę, której chcą powierzyć prawo do opieki nad swoim dzieckiem. Stosunek opieki powstaje od razu po ogłoszeniu postanowienia.

Dziadkowie jako rodzina zastępcza, czyli inna forma opieki nad dzieckiem

Dziadkowie mogą też zostać rodziną zastępczą dla swojego wnuka. Muszą jednak spełnić kilka dodatkowych warunków. Dziadkowie chcący zostać rodziną zastępczą nie mogą być pozbawieni władzy rodzicielskiej ani nigdy nie została im ona odebrana czy zawieszona i nie są także skazane prawomocnym wyrokiem. Dodatkowo dziadkowie muszą przebywać na terytorium Polski, wypełniać obowiązek alimentacyjny i nie mogą mieć ograniczonych zdolności prawnych. Ważny jest również stały dochód przynajmniej jednego z dziadków i możliwość zapewnienia dziecku właściwych warunków. Oczywiście na sprawowanie opieki musi dziadkom pozwalać stan zdrowia.

Jak widać, dziadkowie mają prawo do opieki nad dzieckiem i bardzo często z niej korzystają, w sytuacjach, kiedy rodzice, z różnych względów, nie mogą wywiązać się z obowiązku opieki.