Zachowek i wydziedziczenie
Zachowek jest uprawieniem osób najbliższych spadkodawcy, które zostały pominięte przez spadkodawcę w testamencie. W sytuacji, kiedy małżonek, zstępni oraz rodzice testatora, którzy byliby powołani do spadku w przypadku dziedziczenia ustawowego, zostali przez niego pominięci, mogą domagać się od spadkobierców określonej kwoty pieniężnej – odpowiedniej części wartości udziału spadku.
W ramach zachowku można domagać się zapłaty sumy pieniężnej – powstaje roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku np. w postaci darowizny. Żeby dochodzić zapłaty zachowku należy obliczyć substrat zachowku, tj. obliczyć udział spadkowy oraz czystą wartość spadku, uwzględniając dokonane przez spadkobiercę darowizny oraz zapisy windykacyjne
Roszczenie o zapłatę zachowku i roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem 5 lat od chwili ogłoszenia testamentu.
Wydziedziczenie jest pozbawieniem prawa do zachowku, które może nastąpić tylko
w testamencie i to w szczególnie uzasadnionych i wskazanych w ustawie przypadkach:
- uporczywe postępowanie uprawnionego wbrew woli spadkodawcy, w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
- uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Wydziedziczenie pozbawia daną osobę od dziedziczenia i pozbawia ją roszczenia o zachowek, chyba że spadkodawca przebaczy spadkobiercy.
Inną sytuacją jest wyłączenie małżonka od dziedziczenia. Może nastąpić to na żądanie spadkobiercy poprzez orzeczenie sądu, jeżeli przed śmiercią spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.