paź 7 2025
Jak miejsce zamieszkania rodziców wpływa na opiekę nad dzieckiem?
Rozstanie rodziców zwykle pociąga za sobą konieczność uregulowania spraw związanych z opieką nad dzieckiem. Jedną z najczęstszych kwestii, które pojawiają się w takich sytuacjach, jest to, gdzie będzie mieszkało dziecko. O co zadbać, aby nie doszło do zerwania więzi? Wyjaśniamy, jak miejsce zamieszkania opiekunów wpływa na opiekę nad małoletnim.
Na co sąd zwraca uwagę przy ustalaniu miejsca pobytu dziecka?
Sąd opiekuńczy, decydując o tym, gdzie dziecko ma mieszkać, analizuje całokształt okoliczności rodzinnych. Punktem wyjścia są przepisy kodeksu cywilnego, a dokładnie art. 26, który wiążą miejsce zamieszkania dziecka z rodzicami sprawującymi władzę rodzicielską. Jeżeli rodzice mieszkają razem, sprawa jest prosta. Kiedy jednak każde z nich prowadzi odrębne gospodarstwo, sąd musi ocenić, które środowisko zapewni dziecku lepszy rozwój. Pod uwagę brane są warunki mieszkaniowe, stabilność emocjonalna rodzica oraz jego zaangażowanie w wychowanie. Ważne znaczenie ma również więź uczuciowa dziecka z rodzicem, ponieważ to ona decyduje o poczuciu bezpieczeństwa małoletniego. W tym kontekście sąd rozstrzyga również, jak rodzice będą wykonywać swoje prawo do opieki nad dzieckiem i kto ma stworzyć dziecku stabilne miejsce codziennego życia. W sprawach dotyczących starszych dzieci sąd może także wysłuchać ich zdania zgodnie z art. 576 kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli uzna, że są one na tyle dojrzałe, by wyrazić opinię.
Czy duża odległość między rodzicami zwalnia z utrzymania kontaktu z dzieckiem?
Gdy rodzice mieszkają blisko siebie, kontakty mogą odbywać się regularnie i nie kolidować z nauką w szkole czy zajęciami dodatkowymi. Problem pojawia się w sytuacji, kiedy odległość między domami wynosi kilkadziesiąt czy kilkaset kilometrów. Jednak zgodnie z art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z rodziców ma prawo i obowiązek utrzymywać kontakty, niezależnie od tego, komu przysługuje prawo do opieki nad dzieckiem. Oznacza to więc, że zmiana miejsca zamieszkania opiekuna nie zwalnia go z utrzymywania relacji. Najlepszym rozwiązaniem jest porozumienie między rodzicami, bo to oni najlepiej znają potrzeby małoletniego i swoje możliwości organizacyjne. Sąd orzeka dopiero wtedy, gdy nie potrafią oni ustalić wspólnego stanowiska. Wówczas może być przydatny adwokat rodzinny, który jest w stanie na chłodno i obiektywnie wesprzeć opiekunów w opracowaniu strategii.
Jak duża odległość między rodzicami wpływa na kontakty z dzieckiem?
Jak może wyglądać opieka nad dzieckiem jeśli rodzice mieszkają daleko od siebie? Wtedy sąd ustala, że kontakty będą rzadsze, lecz dłuższe, np. w weekendy albo podczas wakacji. Należy przy tym uwzględnić, że podróż dziecka nie może powodować nadmiernego zmęczenia, dlatego rozstrzygając spór, sąd analizuje również kwestie logistyczne i koszty dojazdów. Zdarza się, że to rodzic mieszkający dalej musi się dostosować. Jeżeli jeden z rodziców przenosi się za granicę, harmonogram kontaktów najczęściej obejmuje ferie zimowe i wakacje letnie. Utrzymanie relacji z dzieckiem jest fundamentalne dla dobrostanu dziecka i obaj opiekunowie, powinni sensownie współpracować w tym zakresie i nie utrudniać nawiązywania więzi. W przeciwnym razie może dojść do tzw. alienacji rodzicielskiej, kiedy to dziecko odrzuca jednego z opiekunów.
Miejsce zamieszkania a opieka naprzemienna
Opieka naprzemienna polega na tym, że dziecko mieszka na zmianę u obojga rodziców, np. tydzień u jednego i tydzień u drugiego. Zastosowanie tego modelu wymaga porozumienia mamy i taty. Gdy rodzice mieszkają blisko, dziecko może uczęszczać do tej samej szkoły i utrzymywać stałe kontakty z rówieśnikami. Opiekunowie powinni ustalić wspólny kalendarz i jasno podzielić obowiązki, np. kto odpowiada za odprowadzanie dziecka do szkoły, kto zajmuje się zajęciami dodatkowymi czy wizytami u lekarza. Sąd zatwierdza taki model, jeżeli uzna, że sprzyja on dobru małoletniego i daje mu poczucie stabilizacji. Opieka naprzemienna może być ułożona elastycznie – w krótkich cyklach tygodniowych lub w dłuższych, zależnie od wieku dziecka i planu nauki.
Bez wątpienia zamieszkiwanie rodziców w dwóch różnych miejscach, i to jeszcze znacznie od siebie oddalonych, nie jest bez wpływu na dziecko. Rodzice powinni zrobić wszystko, co w ich mocy, nieraz z pomocą sądu, aby ustalić rozsądny harmonogram spotkań. Jeśli mieszkają blisko siebie, możliwa jest opieka naprzemienna.