maj 5 2025
Czym jest zawieszenie władzy rodzicielskiej i co warto o nim wiedzieć?
Załóżmy, że sytuacja rodzinna uległa znacznemu pogorszeniu — czasami oboje rodzice, a czasem tylko jeden z nich, nie są w stanie wypełniać swoich obowiązków wobec dziecka. Co wtedy? Czy prawo przewiduje takie okoliczności i jak chroni dzieci w podobnych przypadkach? Wyjaśniamy, czym jest zawieszenie władzy rodzicielskiej i co warto o nim wiedzieć.
Co to jest zawieszenie władzy rodzicielskiej?
Zawieszenie władzy rodzicielskiej polega na czasowym ograniczeniu prawa do opieki nad dzieckiem. Sąd rodzinny może zdecydować o takim środku, gdy wystąpią wyjątkowe okoliczności, które chwilowo uniemożliwiają rodzicowi właściwe sprawowanie pieczy. Przykładem może być pobyt w zakładzie karnym, długotrwała hospitalizacja lub całkowita nieobecność spowodowana wyjazdem za granicę. Zawieszenie nie oznacza trwałej utraty władzy rodzicielskiej – różni się od jej ograniczenia lub pozbawienia, ponieważ kończy się, gdy ustają przyczyny jego zastosowania.
Kto może złożyć wniosek o zawieszenie władzy rodzicielskiej?
Wniosek o zawieszenie władzy rodzicielskiej może złożyć drugi z rodziców, prokurator, kurator sądowy lub przedstawiciel instytucji, która działa na rzecz dobra dziecka, na przykład pracownik ośrodka pomocy społecznej. Sąd może również wszcząć takie postępowanie samodzielnie, gdy otrzyma informacje wskazujące na zagrożenie dla dziecka. Gdy zawieszenie obejmie oboje rodziców, sąd musi jednocześnie zdecydować, kto przejmie opiekę.
Ustalenie opieki nad dzieckiem w trakcie zawieszenia
Kiedy sąd zawiesza władzę rodzicielską jednego z rodziców, musi jednocześnie ustalić, kto będzie wykonywać opiekę nad dzieckiem. Może to być drugi rodzic, dziadkowie lub inna osoba wskazana w postępowaniu. Jeśli oboje rodzice mają zawieszoną władzę, sąd może ustanowić rodzinę zastępczą lub powierzyć pieczę placówce opiekuńczej. Przykładowo, jeśli matka dziecka trafi do aresztu, a ojciec mieszka za granicą bez możliwości zapewnienia opieki, dziecko może zostać przekazane babci, która wcześniej wspierała rodzinę w wychowaniu.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem
Zawieszenie władzy rodzicielskiej nie zawsze oznacza zakaz widywania się z dzieckiem. Rodzic, który nie ma prawa do decydowania o życiu dziecka, może być nadal uprawniony do kontaktów. Jeśli sąd nie postanowi inaczej, utrzymanie więzi emocjonalnej jest możliwe. Na przykład, nawet jeśli ojciec nie może w danym czasie podejmować decyzji o leczeniu dziecka, sąd może pozostawić mu możliwość odwiedzania dziecka w weekendy. Jednak w razie zagrożenia dobra dziecka, sąd może również zakazać takich spotkań lub je ograniczyć.
Kiedy mija zawieszenie władzy rodzicielskiej?
Zawieszenie władzy rodzicielskiej wygasa automatycznie, gdy przestaje istnieć przyczyna, która uzasadniała jego zastosowanie. Rodzic może złożyć wniosek o przywrócenie władzy rodzicielskiej, a sąd zbada, czy rzeczywiście wróciła możliwość sprawowania opieki. Przykładowo, jeśli rodzic zakończy leczenie odwykowe i podejmie terapię, sąd może zdecydować o zakończeniu zawieszenia. W niektórych przypadkach sąd sam podejmuje decyzję o uchyleniu zawieszenia władzy rodzicielskiej, jeśli posiada aktualne informacje od kuratora lub z placówek opiekuńczych.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej jest to forma ochrony prawnej dla dziecka, gdy rodzice nie mogą wypełniać swoich funkcji opiekuńczych. Jest czasowe i trwa dopóty, dopóki nie ustanie przeszkoda w sprawowaniu opieki. Wniosek o zawieszenie władzy może złożyć rodzic lub inne osoby czy instytucje zaniepokojone losem najmłodszych.