cze 8 2025
Co mówi prawo o przysposobieniu dziecka?
Rodzice, którzy chcą adoptować dziecko, przechodzą długą i wymagającą drogę, zanim uzyskają zgodę na przyjęcie malucha pod swój dach. Nadrzędnym celem całej procedury jest bowiem dobro dziecka, a co za tym idzie, konieczność wcześniejszego uregulowania kwestii prawnych związanych z jego biologicznymi rodzicami. Sprawdzamy, co dokładnie mówią przepisy o przysposobieniu dziecka.
Na czym polega przysposobienie dziecka?
Przysposobienie dziecka polega na stworzeniu przez sąd rodzinny więzi prawnej między dorosłą osobą a dzieckiem, która pod względem skutków przypomina relację biologiczną. Taka decyzja wpływa na dane w akcie urodzenia. Po adopcji dziecka nowi opiekunowie zostają w nim wpisani jako rodzice, a dotychczasowe dane często zostają usunięte. Przepisy przewidują, że można przysposobić wyłącznie osobę małoletnią. Wynika to bezpośrednio z art. 114 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO), który podkreśla też, że sąd powinien uwzględnić wyłącznie dobro dziecka, a nie oczekiwania kandydatów.
Co kodeks rodzinny mówi o rodzajach adopcji?
W Polsce wyróżnia się trzy formy przysposobienia: pełne, niepełne oraz całkowite. Najdalej idącą formą jest przysposobienie całkowite, które skutkuje pełnym zerwaniem więzi z rodziną biologiczną. Po orzeczeniu sądu dziecko zyskuje nową tożsamość prawną, zostaje sporządzony nowy akt urodzenia, w którym jako rodzice widnieją wyłącznie osoby przysposabiające. Przysposobienie pełne, opisane w art. 121 KRiO, również tworzy pełną więź prawną z nową rodziną i znosi prawa oraz obowiązki wobec rodziny biologicznej, jednak może być w wyjątkowych przypadkach rozwiązane. Z kolei przysposobienie niepełne pozwala na zachowanie części relacji z biologicznymi krewnymi, a skutki prawne ograniczają się głównie do przysposabiających i ich zstępnych. Nowi opiekunowie zyskują prawo do wychowania dziecka, ale nie powstaje pełne pokrewieństwo prawne.
Kto może adoptować dziecko?
Osoba, która chce przysposobić dziecko, musi spełnić kilka wymagań. Jednym z podstawowych warunków jest pełna zdolność do czynności prawnych, czyli m.in. ukończenie 18 lat. Różnica wieku między dorosłym a dzieckiem powinna wynosić co najmniej 18 lat, choć sąd może ocenić każdą sprawę indywidualnie – taką możliwość przewiduje art. 114¹ KRiO. Dodatkowo sąd analizuje stabilność emocjonalną i materialną kandydata, a także jego zdolność do zapewnienia dziecku odpowiednich warunków rozwoju. Przysposobienie wiąże się bowiem z przyznaniem przyszłemu opiekunowi prawa do opieki nad dzieckiem, które obejmuje zarówno aspekty wychowawcze, jak i codzienne podejmowanie decyzji w jego imieniu.
Jak prawo reguluje procedurę przysposobienia dziecka?
Proces adopcyjny rozpoczyna się od kontaktu z ośrodkiem adopcyjnym. Kandydaci przechodzą rozmowy, szkolenia i ocenę warunków życiowych. Następnie składają wniosek do sądu rodzinnego. W toku postępowania sąd może zasięgnąć opinii psychologa, kuratora czy pedagoga. Na podstawie art. 120¹ KRiO, sąd może również zarządzić okres osobistej styczności między dzieckiem a kandydatami do adopcji. Na koniec zapada decyzja, która może nadać pełne lub całkowite przysposobienie. Ostateczny wyrok uwzględnia nie tylko dokumenty, ale też wrażenia z rozmów z kandydatami. Ile trwa adopcja dziecka? – w Polsce średni czas oczekiwania wynosi od kilku do kilkunastu miesięcy, choć bywają sytuacje, w których sprawa przeciąga się nawet do dwóch lat.
Zgoda rodziców biologicznych i dziecka na adopcję – kiedy jest potrzebna?
Nie każda adopcja może dojść do skutku bez zgody osób trzecich. Jeśli rodzice biologiczni nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich, muszą wyrazić zgodę na przysposobienie. W przypadku przysposobienia całkowitego zgoda musi być ogólna, bez wskazywania osoby przysposabiającej, tzw. zgoda blankietowa. Wynika to z art. 119¹ KRiO. Gdy dziecko ukończy 13 lat, jego zgoda także staje się warunkiem formalnym.
W sprawach przysposobienia sąd kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka, natomiast celem samej adopcji jest stworzenie trwałych więzi między dzieckiem a jego nowymi rodzicami. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyróżnia trzy formy przysposobienia: całkowite, pełne oraz niepełne. W przypadku dzieci, których rodzice biologiczni nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, konieczne jest uzyskanie ich zgody na adopcję.